Başta Doğu Anadolu olmak üzere kış mevsiminin çetin geçtiği yerlerde, doğalgaz kullanımın artmasıyla birlikte odun ve kömür sobası kullanımı artık tarihe karışmış durumda. Bazı illerde ise sobaya dair kış kültürü yaşatılıyor.
Sobayla ilgili nostaljilerin en başında da şüphesiz sobada patates közlemesi geliyor. Uzun kış gecelerinin vazgeçilmezi olan bu gelenek Ağrı'da kimi evlerde de yaşatılıyor.
Hava sıcaklığının sıfırın altında eksi 30 derecenin altında izlediği Ağrı'da aileler soğuk kış günlerinin ortamını ısıtıyor, bu faydalı yemeği bir etkinlik haline çeviriyorlar.
Közden çıkarılan sıcak patateslerin kabuklarını soymak için tüm aile fertleri adeta seferber oluyor, parmaklarını yakmamak için büyük bir mücadele veriyor. Evin hanımı, soyulan patatesleri yeşillikler ile süsleyerek sofraya daha bir güzellik katıyor. Sofranın kurulmasına evin reisi ve çocukları da yardım ederek mutlu bir aile tablosu sergiliyor.
Sobada köz tarifi
Ailece yapılan bir yemeğin tadının bambaşka olduğunu vurgulayan Güler, patates közleme tarifine ilişkin şunları söyledi:
Közleme öncesi patatesi bir güzel yıkıyoruz. Kül boşaltma sacının içine bir güzel bunları yerleştirip sobanın altına itiyor ve kapağı kapatıyoruz. Yaklaşık 90 dakika burada kaldıktan sonra, tabi ara ara çeviriyoruz bir tarafı yanmasın diye, sofraya getiriyoruz. Sofrada artık kabuğunu soyup içine tereyağı, maydanoz, turşu, süs biberi gibi gıda ürünlerini katıyoruz. Tabi herkesin damak tadı ayrı herkes istediğini patatese karıştırır. Bu patatesin yanına da artık salata, turşu gibi şeyleri sofraya bırakarak süslüyoruz.
üler, "Ayrıca patates soyulmadan közlenerek pişirilmesi daha verimliymiş. Bilimsel bir araştırmaya göre bu şekilde vitamin, kalori oranı daha yüksek oluyor. Kabuğu soyulup su ile temas ettirildiğinde vitamin, kalori oranı değişiyor. Ama kabuk üzerindeyken piştiği için tüm vitaminleri içinde barındırır." diye ekledi.
"Buralarda ev sahibi bir odasının doğalgazını kapatıp içine soba bırakır"
Doğu illerinde kaloriferli evlerin yanı sıra sobalı evlerin de mevcut olduğunu hatırlatan Güler, "Bizim bu illerde hava soğuyunca ev sahibi bir odasının doğalgazını kapatıp içine soba bırakır. Sobanın tadı keyfi farklıdır. O odada artık kestane bırakırlar sobanın üstüne, patates közlerler. O eve sobanın kattığı sıcaklık farklıdır." dedi.
Patates közleme sofrasının heyecanını her zaman koruduğunu belirten Güler, tüm aile bireylerinin sofrayı hazırlamak için adeta seferber olduğunu, bu durumun da ailede bir etkinlik halini aldığının altını çizdi.