UZMANPARA
Türkiye ekonomisi 4. çeyrekte yüzde 5.7, 2015'te ise yüzde 4 ile beklentilerin üzerinde büyüdü. Peki büyümenin kaynağı ne? Rakamlar sürdürülebilir mi?
Paranın Uzmanları büyüme rakamlarını UZMANPARA için değerlendirdi.
ALAN MENKUL DEĞERLER ARAŞTIRMA MÜDÜR YARDIMCISI YELİZ KARABULUT:
BÜYÜMEYE EN BÜYÜK KATKI HANEHALKI HARCAMALARI VE DEVLETTEN
Özellikle 2015 yılındaki %4’lük büyüme rakamında en önemli katkıyı hanehalkı harcamaları ve devletin harcamaları sağladı. 2015 yılında büyümenin %3’lük kısmını hanehalkı harcamalarından kaynaklandı. Yani Türkiye ekonomisi güçlü talebin devam etmesi nedeniyle büyümeye devam ediyor. Diğer taraftan devlet harcamalarının da büyümeye katkısı 2015 yılında %0,76 seviyesinde oldu.
Özellikle 2015 yılında iki seçim dönemi geçirmemiz inşaat alt yapı yatırımlarının artmasını sağladı. 2014 yılında devletin inşaat sektörüne aktardığı kaynak %10.7 daralmasına rağmen, 2015 yılında %8,4 arttı. İnşaat sektörüne devletin yaptığı yatırım toplam büyümemizin 13’de birini oluştururken, özel sektör harcamaları gerileme gösterdi.
SANAYİ SEKTÖRÜNÜN İVMESİ AZALDI, HİZMET SEKTÖRÜ BÜYÜMEYE DEVAM ETTİ
Sanayi sektörü 2015 yılında %3.3 büyümesine rağmen 2014 yılına göre gerileme gösterdi. Özelikle yılı oldukça kötü geçiren madencilik sektörü 4. Çeyrekte toparlandı. İnşaat sektörüne ise; son iki çeyrekte devlet desteğinin önemli katkısı oldu. Önümüzdeki dönemde de büyük inşaat yatırımlarıyla birlikte sektörün daha iyi performans sergilemesi beklenebilir. Ancak sanayi sektöründeki ivmenin azalması Türkiye ekonomisi olumsuz sinyal olabilir. Kalıcı büyümenin sağlanması için özellikle sanayi sektöründe sürdürülebilir bir büyüme yakalanması şart. Özellikle inşaat sektörüyle uzun vadede büyümeyi sürdürmemiz zor ve suni bir büyüme olacaktır. Hizmet sektöründe ise; en yüksek büyümeyi finans ve teknik faaliyetler sektörleri sağladı.
SONUÇ OLARAK;
Türkiye ekonomisinin 2015 yılı büyümesi, güçlü kalmaya devam eden iç talep ve devlet harcamalarının etkisiyle olmuş gözüküyor. Her ne kadar küresel ekonomiler için olumlu geçmeyen bir yılda ivmelenerek büyümeyi sağlayarak %4 gibi bir rakam yakalamış olsak da, büyüme rakamlarının kalıcı olması için özellikle sanayi sektöründe ivmelenen bir büyümeye ihtiyacımız var. Aksi halde inşaat yatırımlarının olmadığı ve iç talebin zayıf olduğu yıllarda sürdürülebilir bir büyüme yakalayamayabiliriz. Bu sonuçlarla ise; gelişmekte olan ülkeler arasında Hindistan ve Çin’in gerisinde kalırken, Güney Afrika, Rusya ve Brezilya’nın üzerinde yer aldık bu da olumlu bir gelişme."
VERİDE OLUMSUZ OLARAK DEĞERLENDİRİLEBİLECEK UNSURLAR...
DESTEK MENKUL DEĞERLER GENEL MÜDÜR YARDIMCISI İNCİ ÖZBEK:
"2015 yılında büyümenin OVP hedeflerine uygun şekilde yüzde 4 olarak gerçekleşmesi, özellikle de dünyada vasat büyüme problemi tartışılırken, son derece olumlu. Ancak büyümenin hızı kadar kalitesi de önemli. Türkiye’de İç tüketim ve kamu harcamalarına dayalı, cari açık ve bütçe açığı yaratan bir büyüme yerine ihracat ve yatırıma dayalı, kaliteli bir büyüme modeline geçmek isteniyor. Bunu ölçmek için de büyümenin nereden geldiğine bakmalıyız. Veride olumsuz olarak değerlendirilebilecek unsurlar kamu ve hane halkı harcamaları.
Son çeyrekte bütçe harcamalarında yılın son üç ayında görülen artışın da işaret ettiği şekilde kamu harcamaları %8,1 yükseldi. İç tüketim de büyümeye katkıda ikinci sırada, yüzde 4,7’lik artış var. Öte yandan üçüncü çeyrekte sıfır çeken yatırımların son çeyrekte artışa geçmesi ve yılın tamamında yüzde 3,6’lık katkı yapması olumlu. Sanayi üretiminde son aylarda gördüğümüz artış bu durumu destekliyordu. Ayrıca ihracat tarafından da son çeyrekte büyümeye sınırlı da olsa katkı var ki bu durum AB’de gelişmelerin etkisi ile ihracatın düştüğü son çeyrekte büyümede sürpriz yaratan bir faktör oldu. Yılın tamamında ise ihracatın eksi katkı yaptığı, iç talep, kamu ve yatırımların dengeli seyrettiği görülüyor."
KUR VURDU, KİŞİ BAŞINA GELİR 1134 LİRA GERİLEDİ
ALB FOREX ARAŞTIRMA UZMANI VE UZMANPARA YAZAR EDA ÖNDER ÖZTÜRK:
"Türkiye ekonomisi 4. çeyrekte yüzde 5 bandında yoğunlaşan beklentilere karşılık yüzde 5,7 büyüyerek güçlü bir performans gösterdi. Böylece 2015 yılı büyümesi de yüzde 4 olarak gerçekleşti. Özellikle 4. çeyrekte başta sanayi üretimi ve güven endeksleri olmak üzere öncü göstergelerde yakalanan güçlü momentum, 4. çeyreğe ilişkin büyüme beklentilerinin de yükselmesini sağlamıştır. Üretim yöntemiyle hesaplanan gayrisafi yurtiçi hasıla, 2015 yılının 4. çeyreğinde de beklentilerin üzerinde artarak 34,77 milyar TL olurken, TL’nin değerinin düşmesi kişi başı milli gelire olumsuz yansıdı. 2015 yılında kişi başı gelir 9261 dolara kadar düştü, bu değer 2014 yılında 10.395 dolar seviyesindeydi.
GSYH büyüme hızının alt kalemlerine baktığımızda, en önemli katkının devletin nihai tüketim harcamaları, bir başka deyişle kamu harcamalarından geldiğini görüyoruz. 2015 yılının 4. çeyreğinde kamu harcamaları yüzde 6,7’lik bir büyüme gösterirken, hane halkı tüketim harcamalarında da yüzde 4,5 büyüme hızı görmekteyiz. Genel olarak harcama bazlı kalemlerin büyümeye olumlu katkı verdiği dikkat çekmektedir. Bu durum gelişmiş ülke ekonomilerinde belki şu anda arzulanan bir tablo olabilir, ancak sanayi üretiminde istikrarı sağlayamayan ve yoğun şekilde ithalata bağlı olarak ihracat yapan bir ekonomik modele sahip olan Türkiye’de önemli olan üretim ve yatırımlarla ilgili kalemlerin katkısıdır.
4. ÇEYREKTEKİ ATAĞIN NEDENİ NE?
Sektör bazlı büyüme oranlarına baktığımızda tarım sektörünün yüzde 7,6 büyüdüğü, hizmet sektörünün ise yüzde 4,8 artışla onu takip ettiği görülmektedir. Sanayi sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplamı ise yüzde 3,3’lük bir artış oranı yakalayabilmiştir.
Seçim belirsizliğinin yoğun olduğu 3. çeyrekte ekonomik büyümenin gösterdiği yüksek performansın 4. çeyrekle beraber iyice ivmelendiği görülmektedir. İthalat ve ihracat tarafındaki seyir biraz olumlu gibi görünse de, buradaki iyileşme kur ve enerji fiyat seviyelerinden kaynaklanmaktadır. İthalattaki daralmanın da içerideki üretim ve dolayısıyla ihracat açısından da baskılayıcı etkisinin olduğunu görmek gerekmektedir.
2016 yılının ilk aylarına ilişkin öncü göstergelerden ise henüz net sinyaller alamamaktayız. İthalattaki azalmayla beraber dış ticaret açığı gerileme momentumuna devam ederken; Kasım ayında 77,15 seviyesini görmüş tüketici güveni 2016 yılı ile beraber 67 seviyesine gerilemiştir. Sanayi öncü göstergelerinde ve sanayi üretiminde ise karışık bir momentum görülmektedir.
Geçen yıl olduğu gibi ilk yarının biraz sıkıntılı geçmesi, ikinci yarı ise küresel ekonomilerde beklenen iyileşmeyle beraber ekonominin ivmelenmesi beklenebilir.
2016 yılında ise yüzde 3-4 bandında bir büyüme beklemekle beraber, küresel ekonomilerde gerçekleşebilecek olası hızlı bir toparlanma büyümeyi kolaylıkla yüzde 4 üzerine de taşıyabilir."
