Devlet de 16.6 milyar lira katkıda bulundu. Toplanan paranın değerlendirilmesiyle 62.2 milyar lira faiz geliri elde edildi. Diğer gelirlerle birlikte Fon’da biriken para 130.1 milyar liraya ulaştı.
Habertürk'ün haberine göre, Fon’dan bugüne kadar 37.3 milyar lira harcandı. Bunun sadece 10.8 milyar lirası işsizlik maaşı olarak işçilere ödendi. Geri kalan paranın 11.5 milyarı Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ve diğer kalkınma projeleri için Hazine’ye, 10.4 milyar lirası aktif işgücü programlarına aktarıldı; 4.3 milyarı da İŞKUR’un Fon’u işletmek için yaptığı masraflar ile istihdamı artırmaya yönelik diğer programlarda kullanıldı. Fon’da halen 93.1 milyar lira tutarında para bulunuyor.
İSTİHDAM FONU OLDU
İşsizlik Fonu son yıllarda İstihdam Fonu gibi işlev görmeye başladı. 2009 yılında yapılan düzenlemeyle, Fon’un bir önceki yıl prim gelirlerinin yüzde 30’una kadar kısmının “aktif işgücü programlarına” tahsis edilmesi öngörüldü. 2015’te yapılan düzenlemeyle oran yüzde 50’ye çıkarıldı. İstihdam programları için aktarılan kaynak bunlarla sınırlı değil. Çeşitli adlar altında geçen yıl Fon’dan istihdam programlarına aktarılan para 4 milyar 376 milyon lira oldu. Fon’un asıl işlevi olan işsizlik maaşı ödemeleri ise geçen yıl 2 milyar 193 milyon lirada kaldı.
YENİ GÖREVLER YÜKLENDİ
İşsizlik Fonu’na geçen hafta TBMM’de kabul edilen torba yasayla da yeni görevler yüklendi. İşbaşında eğitim gören 18-29 yaş arasındaki gençlerin 6 aylık maaşlarını ödemekte olan Fon, bu yıldan itibaren 6 ay yerine 12 aylık maaş ödemesi yapacak. Uygulamadan yararlanacak kişi sayısı da yükselecek. Bu yeni görevden dolayı Fon’un bir yıllık maliyeti 2 milyar lira artacak. Fon, sadece işbaşında eğitim için bu sene 3 milyar 339 milyon lira harcama yapacak.
Torba yasayla ebeveynlere doğum sonrasında birinci çocukta 2 ay, ikinci çocukta 4 ay, üçüncü çocukta 6 ay süreyle yarı zamanlı çalışma hakkı getirildi. Yarı zamanlı çalışma dönemlerinde işçiler işverenden yarım maaş alacaklar. Ücretlerinin geri kalan yarısı da İşsizlik Fonu’ndan ödenecek. Bunun Fon’a getireceği ilave yük de 654 milyon lira olarak hesaplanıyor.
2016’DA MAKAS DAHA DA AÇILACAK
Asgari ücretteki artışa bağlı olarak işsizlik maaşları da arttığı için 2016 yılında işini kaybeden işçilere Fon’dan 3 milyar 213 milyon lira ödeme yapılacağı tahmin ediliyor. Buna karşılık, işbaşında eğitim başta olmak üzere istihdam programlarına Fon’dan 2016’da 7 milyar 226 milyon lira harcanması öngörülüyor. Bir başka ifadeyle, 2015’te istihdama dönük harcamaların yüzde 50’si düzeyinde kalan işsizlik maaşı ödemeleri, 2016’da yüzde 44’e gerileyecek. Son yıllarda işsiz kalarak Fon’dan maaş alanların sayısında ciddi artış yaşandı. Küresel krizin etkisini gösterdiği 2009 yılı hariç 2013 yılına kadar 400 bin kişinin altında seyreden Fon’dan maaş alan işsiz sayısı 2014’te 511 bini, 2015’te ise 589 bini aştı. Amaç dışı kullanımların bu hızla devam etmesi durumunda birkaç yıl sonra Fon varlıklarındaki artışın durması kaçınılmaz olacak. Kıdem tazminatıyla birlikte Fon’a yapılan yüzde 1 işçi, yüzde 2 işveren payının azaltılması halinde ise Fon varlıklarında azalma süreci gündeme gelebilecek.
KESİLEN PARANIN DÖRTTE BİRİ DEVLETTEN
İşsizlik Fonu için aylık brüt ücretten yüzde 1 sigortalı, yüzde 2 işveren payı kesiliyor. Devlet de yüzde 1 oranında katkıda bulunuyor.
FONDAN NERELERE PARA GİDİYOR?
Fon’dan işsizlik maaşı dışında yapılan ödemeler şöyle:
-İşsizlere iş bulma, danışmanlık hizmetleri, mesleki eğitim, işgücü uyum ve toplum yararına çalışma hizmetleri ile işgücü piyasası araştırma ve planlama çalışmaları için İŞKUR’a aktarmalar.
-Ücret Garanti Fonu
-Kısa çalışma ödeneği (Ekonomik krizde üretimin durduğu aylarda üç ay maaş ödemesi)
-Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanlar için Mesleki Yeterlik Kurumu belge ve kurs ücreti
-Bölgesel kalkınma projeleri
-Genç ve kadınlar başta olmak üzere mevcut çalışan sayısına ilave olarak istihdam edilen işçiler için prim desteği
-Soma ve Ermenek’teki işçiler için yapılan ödemeler
-İşsizlik Sigortası hizmetlerinin yerine getirilebilmesi için İŞKUR’a yapılan aktarmalar.
ANLAŞARAK İŞTEN AYRILAN İŞSİZLİK MAAŞI ALAMAZ
İşsizlik Fonu’ndan maaş alabilmek için birinci koşul, işçinin kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmiş olmasıdır. Bu nedenle işverenle anlaşarak işten ayrılan kişiler işsizlik maaşı alamazlar. Anlaşarak işten ayrılan işçinin, işsizlik maaşı konusunda mağduriyet yaşamaması için, iş akdinin işveren tarafından feshini talep etmesi gerekir.
İşsizlik maaşı alabilmek için ayrıca işçinin iş akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması, son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olması zorunlu. Hak kaybı yaşanmaması için hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde Türkiye İş Kurumu’na işsizlik maaşı talebiyle başvurulması gerekiyor. 30 günü kaçıranlar da başvuruda bulunabilirler ancak geciktikleri gün kadar eksik işsizlik maaşı alırlar.
EN YÜKSEK İŞSİZLİK MAAŞI BİN 317.6 TL
Asgari ücretin yüzde 30 oranında artmasıyla ocak ayından itibaren işsizlik maaşları da arttı. Normalde işsizlik maaşı, çalışırken alınan son 4 aylık ortalama ücretin yüzde 40’ı üzerinden ödeniyor. Alınabilecek en yüksek rakam ise brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor. 2015 yılında 1018.8 TL olan en yüksek işsizlik maaşı, bu yıl 1317.6 liraya yükseldi. İşverenlerin iflas etmesi veya ödeme güçlüğüne düşmesi durumunda, işçilerin ödenmemiş üç aylık ücreti Ücret Garanti Fonu’ndan ödeniyor.
İFLASTA ÜCRET FON’DAN ÖDENİR
Bu ödemenin yapılabilmesi için işverenin konkordato ilan etmesi, işveren hakkında “aciz vesikası” alınması, iflas veya iflasın ertelenmesi koşulları aranıyor.
Bu haktan yararlanabilmek için işyerinde bir yıl çalışmak gerekiyor. Ödenecek ücretin tespitinde, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen aylık brüt ücretler esas alınıyor.
Ancak, kıdem, ihbar tazminatı gibi alacaklar için bu haktan yararlanma olanağı bulunmuyor.
