ALİ DAĞER - Dünyada sadece Van Gölü Havzası'nda yaşayan ve üreme döneminde suyun akışının tersine yüzerek, tatlı sulara göç eden inci kefalinin engel tanımayan "muhteşem yolculuğu" başladı.
Doğa Gözcüleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı, Erciş-Van karayolunun 10. kilometresinde "Balık Bendi" olarak bilinen alanda inci kefalinin göçünü izledi.
Sarı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, her baharda Van Gölü çevresinde muhteşem bir olaya tanıklık ettiklerini söyledi.
"Hoşgeldin inci kefali, yeniden derelerimize hoş geldin." diyen Sarı, yıllardır inci kefalinin, üreme döngüsüyle derelere gelmesine tanıklık ettiklerini kaydetti.
İnci kefalinin dünyada sadece Van Gölü Havzası'nda yaşadığını belirten Sarı, bu balığın, gölde yaşamasına rağmen ilkbaharda büyük sürüler halinde akarsulara göç ettiğini bildirdi.
Van Gölü'nün tuzlu, sodalı suyunun inci kefalinin üremesine imkan vermediğine dikkati çeken Sarı, "Bu yüzden inci kefalleri ilkbaharda, su sıcaklığı 12-13 santigrat dereceye ulaştığında adeta bütün gölü boşaltıyor ve derelere akın ediyor. Yumurtlamak, neslini devam ettirmek için akıntının tersine gidiyor. İlahi bir emirle neslini devam ettirmek için kaynağa doğru gidiyor. Biliyor ki kaynak güvenlidir, temizdir. Kaynakta insanlar yoktur. Kaynağa yumurtalarını bırakırsa en güzel şekilde orada yavrular. Böylece inci kefali, yavrularına nesli devreder." dedi.
Göç sırasında balığın, dere ağzında bir müddet beklediğini anlatan Sarı, balığın, tuzlu sudan tatlı suya birden geçmesi halinde öldüğünü ifade etti.
Balığın tuz iyot dengesini sağladıktan sonra dereye gittiğini dile getiren Sarı, şöyle devam etti:
"Bu bekleme esnasında yem alma duruyor. Balık aç karına tüm enerjisini sarf ederek akarsuyun tersine gidiyor. Sadece güçlük suyun tersine gitmek değil. Doğal ortamlarda çok zaman engeller var. İşte burada 70-80 santimetre yüksekliğinde bir mini şelale var. İnci kefali gelip bu şelaleyi aşmaya çalışıyor. İnci kefalinin boyu ortalama 20 santimetre. İnci kefali, boyunun 4 katı yükseklikte bir yeri uçarak, tırmanarak, zıplayarak aşmaya çalışıyor. Tüm balıklar, dişiler, erkekler hep beraber buradalar. Dişiler yumurta bırakacak, erkekler onu takip ederek sütünü bırakacak ve daha sonra o minik yumurtadan bir haftada minik canlar doğacak. Yeni inci kefalleri dereleri şenlendirecek ve bir ay içinde Van Gölü'ne geri dönecek."
- "İnci kefali, ekosistem için önemli"
Sarı, balığın, göl çevresi için adeta lokomotif işlevi gördüğünü vurguladı.
İnci kefalinin, ekosistem için büyük önem taşıdığını anlatan Sarı, şunları kaydetti:
"Zira martılar şu anda yumurtadan çıkan yavrularını beslemek için inci kefalini bekliyor. Yine bu bölgedeki su yılanları, kurbağalar, kaplumbağalar onları bekliyor. Herkes bu bölgede hasretle inci kefalini bekliyor. Kargalar, tilkiler, hatta yakın köylerdeki Van kedileri hasretle inci kefalini bekliyor. İnci kefali bunlarla mücadele etmeye alışkın, bunlarla baş etmenin yollarını biliyor ama hasretle bekleyen bir canlı daha var. Derelerin kıyısındaki kaçak balıkçılar. Bunlar da bir yıl boyunca çalışmadan bekliyorlar, borç biriktiriyorlar, her aldıklarını 'balık zamanı' deyip borca yazdırıyorlar. O insanlar bir canavar misali, inci kefalini kamyon kasalarına doldurup, satmayı bekliyor. İşte inci kefali buna alışkın değil ve yıllardır yapılan mücadeleye rağmen ne yazık ki halen kaçak avcılık devam ediyor."
- "Herkesi inci kefalini korumaya davet ediyorum"
Sarı, kaçak avcılıkla mücadelenin önemli olduğunu dile getirdi.
İnci kefalinin kaçak avcılığın pençesinden kurtulması için çaba gösterdiklerini ve bunda başarılı olduklarını belirten Sarı, "İnci kefali, bu bölgenin kalbi. Kalbi duran vücut çalışmaz. İnci kefali yok olursa bunun arkasından bir sürü daha felaketler bizi takip eder." diye konuştu.
Sivil birimlerin, belediyelerin inci kefalinin korunmasına katkı sağlaması gerektiğini söyleyen Sarı, "Ekoloji güzel duygulardan ibaret değil, romantik bir şey değil, ekoloji uygulama demek. Onun için belediyelerimizi, jandarmamızı, sivil toplum kuruluşlarımızı, kaymakamlıklarımızı, polisimizi, bu bölgede yaşayan, Van Gölü'nün çevresinde kim varsa onları yeniden görev bilinciyle inci kefalini korumaya davet ediyorum." ifadelerini kullandı.
Sarı, "Ümit ediyoruz ki inci kefali bu zor yılı da atlatacak. Gelecek nesillere daha şen, daha güzel, daha keyifli manzaraları burada hep beraber bırakacağız." dedi.
