Yerel basının sorunları Türkiye gündeminde
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu Genel Başkanı Nuri Kolaylı, TGK Genel Başkan Yardımcısı Sefa Özdemir, Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulu üyesi Şevket Erzen ile Basın İlan Kurumu önceki dönem Yönetim Kurulu üyesi ve Genel Kurul Üyesi Mustafa Arslan, Eylül ayı içerisinde Ankara’da TBMM Adalet Komisyonu Üyeleri’nin tamamına yerel basının taleplerini içeren bir mektup ulaştırdı.
Aynı dönemde, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu’na üye Anadolu genelindeki 90 gazeteciler cemiyeti başkanı, kendi illerindeki milletvekillerine ve valilere “Basının sorunları ve çözüm önerileri” raporu verdi.
Bu çalışma kapsamında AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Mahir Ünal, AKP Grup Başkanvekili Mehmet Muş, TBMM Adalet Komisyonu Sözcüsü AKP Milletvekili Gülay Samancı, MHP Grup Başkan Vekili Erkan Akçay, Adalet Komisyonu Üyesi CHP Milletvekili Tufan Köse, Komisyon Üyeleri Balıkesir Milletvekili Belgin Uygur, Bursa Milletvekili Emine Yavuz Gözgeç, Ulaştırma Haberleşme Komisyon Başkanı Tahir Akyürek, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Komisyonu Üyesi Mustafa Akış, dönemin BİK Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Ertem, BİK Yönetim Kurulu Üyesi ve AA Genel Müdürü Şenol Kazancı ve HAKİŞ Konfederasyonu Genel Başkanı Mahmut Arslan ziyaret edilerek yüz yüze görüşmeler yapıldı, raporlar sunuldu. Bu kapsamda gazeteci kökenli milletvekilleri BİK Genel Kurul Eski üyesi Yeniçağ Gazetesi Sahibi İYİ Parti Milletvekili Ahmet Çelik, AK PARTİ Milletvekili Yelda Gökcan, CHP Milletvekili Utku Çakırözeri de bilgilendirildi.
Bu yoğun temaslar sonucu; CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, meclis araştırma önergesi, İYİ Parti Antalya Milletvekili Feridun Bahşi, TBBM’ye soru önergesi verdi. Ayrıca MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk ile CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan TBMM’de konuşma yaparak sorunlarımıza dikkat çekti.
Basının sorunlarının ülke gündemine gelmesinin, gazetecilik mesleğinin geleceği açısından önem taşıdığına dikkat çeken Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu Genel Başkanı Nuri Kolaylı, “Verilen önerge TBMM’de kabul edilmese de, önümüzdeki dönemde yeniden gündeme geleceğine ve mesleki sorunlarımızın çözümü yolunda önemli adımlar atılacağına inanıyorum.
Bu süreçte bizlere destek olan tüm siyasetçilere, milletvekillerine, valilere, akademisyenlere, bürokratlara, Basın İlan Kurumu Genel Kurul üyelerine, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu üyesi federasyon ve cemiyet başkanlarına, değerli meslektaşlarıma içtenlikle teşekkür ediyorum. Örnek bir güç birliği yaptık ve sorunlarımızı ülke gündemine taşımayı başardık” dedi.
TBMM’de görüşülerek ülke gündemine gelen çalışmalara ilişkin haberler ise basına şöyle yansıdı:
YEREL BASIN TBMM GÜNDEMİNDE
TBMM Genel Kurulunda, CHP'nin "basının mali sorunları"na ilişkin grup önerisi ele alındı.
Önergeye ilişkin konuşma yapan CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, AK Parti hükümeti döneminde yandaş medya oluşturulduğunu, muhalif tüm seslere ise "cadı avı" yapıldığını öne sürdü. Aygun, "Bugün muhalif birçok gazeteci cezaevinde bulunmaktadır. Basın hiçbir zaman bu kadar kötü duruma düşmemişti. Birçok gazeteci kardeşimiz ekonomik nedenler dolayısıyla işsiz kalmıştır. Sektör önemli bir istihdam kapısıdır. Ekonomik durgunluk sebebiyle resmi kurumlar ilana çıkamaz hale gelmiş, medya can çekişmektedir. Basını kurtarmak için acil destek paketi hazırlamak zorundayız. Çalışan gazetecilerin koşulları iyileştirilmelidir" diye konuştu.
İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk de demokrasinin 4. kuvveti olan basın sektörünün oldukça zor durumda bulunduğunu ifade etti. Konuşmasında TGK’nın hazırladığı rapor kaynak gösteren ve basının can damarının, reklam ve ilan gelirleri olduğunun altını çizen Öztürk, "Ulusal basının yanında yerel basın da zor günler geçirmektedir. Yerel medya biz siyasetçilerin yerelde sözcüsüdür. Onlar için el ele vererek bir araştırma komisyonu kurulması önemlidir." diye konuştu.
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay da maddi sıkıntı yaşayan yerel basın için gerekli desteğin verilmesini istedi.
HDP Ankara Milletvekili Filiz Kerestecioğlu ise basın sektörünün dar boğaza girmesinde iktidarın sorumluluğunun büyük olduğunu öne sürdü. Sektörde çalışanların koşullarının iyileştirilmesi gerektiğini dile getiren Kerestecioğlu, "Genellikle yapılan teşvikler çalışanların maaşlarına yansımaz, işletmenin sahibini desteklemektedir. Basının toplum yararına denetim görevini yerine getirebilmesi için acil yardım paketine ihtiyaç vardır." dedi.
AK Parti Balıkesir Milletvekili Mustafa Canbey ise yazılı basının girdilerinde yaşanan artış karşısında AK Parti Hükümetinin yerel basının gelirlerinin artırılması yönünde attığı adımların takdire şayan olduğunu söyledi.
Basın sektörüne destek olunması adına resmi ilan fiyatlarına yapılan zamların ortada olduğunu vurgulayan Canbey, "Ayrıca vergi ve sigorta primlerinin yatırılmasında tüm sektörlerde olduğu gibi basın sektörü de yararlanmıştır. Hükümetimiz döneminde milyonlarca liralık kaynak gazetelere aktarılmıştır. Bu zamana kadar olduğu gibi bundan sonra da medyanın özgür düşüncesini kamuoyuna yansıtmaya devam edeceğine inanıyorum." ifadelerini kullandı.
Görüşmelerin ardından CHP'nin grup önerisi kabul edilmedi.
CHP’NİN ÖNERİSİ
CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun’un önergesinde; erken emeklilik, SGK primleri ve vergi ödemelerinde kolaylık, ucuz kağıt tedariki, resmi ilanlarda eşitlik ve reklam tarifelerinde artış gibi öneriler yer alıyordu.
Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun TGK’nın yerel basın raporundaki verilere dayanarak sunduğu önergesinde şu görüşlere yer verdi;
“Demokrasimizin dördüncü gücü olan medya, bugün hem ekonomik hem fikir-düşünce özgürlüğü açısından büyük bir darboğazda bulunmaktadır. Basın kurumları, giderek küçülmektedir. Şu anda 10 binin üzerinde gazeteci işsiz kalmıştır.
Türkiye, kâğıdın yanı sıra, boya, kalıp gibi diğer gazete girdilerinde de dışa bağımlı hale gelmiştir. Ekonomik durgunluk nedeni ile işletmeler, reklam harcamalarını kısmış, bu da gazetelerin reklam ve satış gelirlerini büyük ölçüde düşürmüştür.
Resmi ilan tarifelerinde iki yıla aşkın süredir artış yapılmaması, basının mağduriyetini arttırmıştır. İcra ilanlarının gazetelerde yayınlanma zorunluluğunun kaldırılması yönünde düzenleme yapılacağı yönündeki duyumlar, endişe yaratmaktadır. Böyle bir düzenleme, yerel ve ulusal tüm gazetelerin can suyunu kesecektir.
Basının başta mali olmak üzere yaşadığı sıkıntıların tüm boyutları ile incelenerek, Acil Destek Paketi geliştirilmesi için İçtüzüğün 104. ve 105. maddeleri gereğince Araştırma Komisyonu kurularak konunun araştırılmasını istiyoruz.”
İYİ PARTİ’NİN ÖNERGESİ
İYİ Parti Antalya Milletvekili Feridun Bahşi, TBMM’ye verdiği soru önergesinde, “Yerel basının gelişmiş olması ve güçlenmesi, yerel iletişimi arttırmakta, bu iletişim yerel yönetimi etkilemekte, bu da yerel demokrasinin, yerel demokratik yönetimin güçlenmesine ve halk tarafından benimsenmesine yardımcı olmaktadır” dedi.
Bahşi, soru önergesinde şu ifadelere yer verdi:
“Türkiye’de yerel basının sorunları, yaygın basının sorunlarına, birçok yönde benzer özellikler göstermektedir. Gazete okuma oranının düşük olması, halkın isteklerine cevap verilmemesi, yetersiz tirajlar, teknolojilerden akılcı bir biçimde yararlanılamaması, niteliksiz işçi çalıştırılması, çalışanların eğitimine önem verilmemesi, satışı arttırmak için içerik iyileştirmesi yerine magazin haberlerinden ve promosyon kampanyalarından medet umulması, günümüzde yerel basının da gelişmesini, iyileşmesini önleyen temel etkenlerdir. Buna devlet kurum ve kuruluşlarının yerel basına yönelik ilgi eksikliği eklenince, yerel basın yıllardır, kendisine değer verilmeyen, ciddiye alınmayan, sorunlarına çözüm üretilmeyen bir konumda kalmıştır.
Buna göre;
1- Yerel basınımız ayakta, hatta hayatta kalma mücadelesi vermektedir. Hükümet olarak yerel basınımızın problemlerini çözmeye yönelik ne gibi tedbirler almaktasınız?
2-Yerel yazılı ve görsel basın, imkânsızlıklar sebebiyle teknik alandaki gelişmelere ayak uyduramamaktadırlar. Çünkü son derece kısıtlı, kendi imkânlarıyla yayınlarını sürdürme gayreti içindedirler. Basın için Acil Destek Paketi çıkarmayı düşünüyor musunuz?
3-Türk Ceza Kanunu’nda ve bazı kanun ile yönetmeliklerde yer alan basın özgürlüğünü kısıtlayıcı maddeleri günümüz koşulları göz önüne alınarak değiştirmek için bir çalışmanız var mıdır?
4-Yazılı basın, radyo televizyonlar ile internet mecrasını bir bütün olarak ele alan, Düzenleme-Denetleme-Destekleme ayaklarını içeren bir sistem kurmak için bir çalışmanız var mıdır?
5-Basın Kartları Yönetmeliği’nin aksayan yönlerini, sektörün de görüşleri alınmak sureti ile gidermeyi düşünüyor musunuz?
6- Bir yılı aşkın süredir basın kartı alma hakkına sahip oldukları halde alamayan meslek üyelerinin haklarının iadesini sağlamak için bir çalışmanız var mıdır?"
MHP’Lİ AKÇAY’IN KONUŞMASI
Basın sektöründe yaşanan sorunlarla ilgili olarak TBMM Genel Kurulunda konuşan MHP Grup Başkan Vekili Erkan Akçay, “Resmi ilan alan gazetelere “borcu yoktur.” yazısı alma şartı getirilmiştir. Bu nedenle çok sayıda yerel gazete resmi ilan alamamaktadır. Buna yönelik yeni bir düzenleme yapılmalıdır.” dedi.
Yargı ilanlarının gazetelerde yayınlanmaya devam etmesi gerektiğini söyleyen MHP’li Akçay, “ Gazetelere resmî ilan dağıtan Basın İlan Kurumunun gelirlerinin yaklaşık yüzde 60’ı yargı ilanlarından oluşmaktadır. Yargı ilanlarının gazetelerde yayınlanmamasına yönelik düzenleme yapılması gündemdedir. Bu yönde bir düzenleme yapılması Basın İlan Kurumunun ve resmî ilan alan yüzlerce gazetenin kapanmasına ve binlerce gazetecinin işsiz kalmasına yol açacaktır.” dedi.
Basın sektöründe yaşanan sorunlarla ilgili TBMM Genel Kurulunda konuşma yapan MHP Grup Başkan Vekili Erkan Akçay, “Başta yerel basın olmak üzere basın sektörü zor günler geçirmektedir. Basın İlan Kurumu’ndan resmi ilan 1.075 gazete vardır. Bunların sadece 36’sı ulusal gazetedir. Bu gazetelerin asgari kadrolarında hâlen 7.593’ü fikir işçisi olmak üzere dağıtım, baskı, büro işçileriyle birlikte yaklaşık 15 binden fazla kişi istihdam edilmektedir.” dedi.
Gazetelerin en önemli gelir kaynaklarının resmi ilanlar olduğunu söyleyen MHP’li Akçay “Gazetelerin en önemli gelir kaynakları resmî ilanlardır. Gazetelerin resmî ilan alabilmesi için yaklaşık iki yıl önce “borcu yoktur.” yazısı alması şartı getirilmişti. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bu uygulama genelgeyle 2 kez ertelenmiştir. Ancak 1 Temmuz 2019 tarihi itibarıyla bu süre dolmuş ve yeni bir erteleme yapılmamıştır. Erteleme yapılmaması nedeniyle başta yerel gazeteler olmak üzere yüzlerce gazete resmî ilan alamamaktadır. Buna yönelik yeni bir düzenleme yapılması gerekmektedir.” dedi.
Basın İlan Kurumunun en önemli gelirlerinden birinin yargı ilanları olduğunu söyleyen MHP’li Akçay “Gazetelere resmî ilan dağıtan Basın İlan Kurumu’nun gelirlerinin yaklaşık yüzde 60’ı başta icra ilanları olmak üzere yargı ilanlarından oluşmaktadır. Yargı ilanlarının gazetelerde yayınlanmamasına yönelik bir düzenleme yapılması Basın İlan Kurumu’nun ve resmî ilan alan yüzlerce gazetenin kapanmasına ve binlerce gazetecinin işsiz kalmasına yol açacaktır.” dedi.
Maddi sıkıntılar yaşayan yerel basının sorunlarının çözülmesi gerektiğini söyleyen MHP’li Akçay, “Maddi sıkıntılar yaşayan yerel yazılı basın için enerji tarifelerinde düzenlemeler yapılmalıdır. Kâğıt, kalıp, boya gibi sarf malzemesi desteği artırılmalıdır. Telif ücretleri konusunda gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Ayrıca, gazetelerin resmî ilan alma şartları hafifletilmeli ve yargı ilanları gazetelerde yayımlanmaya devam edilmelidir.” dedi.
