Vatandaşların bankadan çekmeyi unuttuğu paralar, Sayıştay'ın hazırladığı 2017 yılı Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) denetim raporunda ortaya çıktı. 22 Aralık2017 tarihi itibarıyla, kurumun "Emekli maaşlarından iade edilenler" hesabında 99 milyon 403 bin TL bulunuyor. Bu tutarın 45 milyon 225 bin TL'si 2011 yılında, 54 milyon 177 bin lirası da 2012 yılında hak sahiplerince bankadan çekilmeyen gelir ve aylıklardan oluşuyor. Söz konusu paralar, beş yıl süreyle ayrı bir hesapta tutulduktan sonra kuruma gelir kaydediliyor.
YILDA 50 MİLYON LİRAYI BULUYOR
2013-2018 yıllarında bankadan çekilmeyen aylıklar da söz konusu emanet hesabında bekletiliyor. Ancak, bunlarda zaman aşımı henüz dolmadığı için emanet hesabında ne kadar paranın bekletildiği bilgisine raporda yer verilmedi. Bankadan çekilmeyen tutarın yılda ortalama 50 milyon lirayı bulduğu kaydedildi.
BEŞ YIL İÇİNDE TALEP EDİLMESİ GEREKİYOR
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu uyarınca, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hak kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde talep edilmesi gerekiyor. Habertürk'te yer alan habere göre, hastalık veya başka bir haklı sebeple SGK'ya zamanında müracaat edemediğini belgeleyenler açısından 5 yıllık zaman aşımı uygulanmıyor. İş kazası ve meslek hastalığı kapsamında ödenmesi gereken haklar ile ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşüyor.
12 AY BOYUNCA ÇEKMEYENLERİN GELİR VE AYLIKLARI DONDURULUYOR
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin alacaklarındaki zaman aşımı süresi ise hakkı doğuran olayın öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl sonra doluyor. Raporlu olunan dönemde ödenen paralar bu kapsamda değerlendiriliyor. SGK'dan bağlanan gelir ve aylıkları, paranın yatırıldığı banka hesabından aralıksız 12 ay boyunca çekmeyenlerin gelir ve aylıkları donduruluyor. Bu kişilerin hayatta olup olmadıkları araştırıldıktan sonra ödemeye devam edip etmemeye karar veriliyor.
HAKLARINI BİLMEYENLERİN PARASI SGK'YA DÖNÜYOR
Bankadan çekilmediği için SGK'ya dönen paraların önemli bir kısmı, mevzuatta zaman zaman yapılan değişiklikler nedeniyle aylık hakkı doğduğu halde bu hakkından haberi olmayan kişilerden kaynaklanıyor.
Örneğin bu yıl, Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıklarıyla ilgili önemli değişiklikler yapıldı. Buna göre, kendi çalışmasından dolayı daha önce ölüm aylığı kesilen malul çocuklara yeniden aylık bağlanacak. Kocasından boşandıktan 2 yıl sonra, Ekim 2008 tarihinden önce vefat eden babasından ölüm aylığı bağlatılması talebinde bulunan kadına, başvuru tarihinden itibaren değil, boşanma tarihinden itibaren aylık bağlanacak.
ARTAN HİSSE KOŞU ARANMAYACAK
SSK veya BAĞ-KUR kapsamındaki çocuğundan daha önce anne babaya ölüm aylığı bağlanabilmesi için, ölen kişinin eşi ve çocuklarından artan hisse bulunması koşulu aranıyordu. 2008'den önce vefat etmiş kişilerin anne babaları için 5 Aralık 2017 tarihinden itibaren, artan hisse koşulu aranmadan aylık bağlanabilecek. Bu haktan yararlanmak için anne babanın 65 yaşını doldurmuş olması gerekiyor. 65 yaşından küçük anne babalar için "artan hisse" koşulu aranmaya devam edecek. Bu durumdaki hak sahiplerinin aylık alabilmek için SGK'ya başvurmaları gerekiyor.
VEFAT EDEN 369 KİŞİNİN AYLIĞI KESİLMEMİŞ
Sayıştay'ın raporunda ilginç bir tespite de yer verildi. Raporda, 4/a kapsamında (işçi statüsünde) aylık alan sigortalılardan bazılarının ölüm tarihi itibarıyla aylıklarının kesilmediğinin tespit edildiği belirtildi. Bu hatanın, SGK'nın aylıkların ödenmesine ilişkin sisteminin MERNİS kayıtlarıyla karşılaştırılmasındaki sorunlardan doğduğunun düşünüldüğü kaydedilen raporda, yapılan incelemede 369 kişi için ölüm tarihlerinden sonra aylık ödemesinin devam ettiğinin görüldüğü ifade edildi. Kurumun tescil ve hizmet dökümü ekranında kişinin vefat ettiği bilgisinin yer aldığı belirtilen raporda, aslında söz konusu kişilerin hayatta olmadıkları bilgisinin kurum kayıtlarında mevcut olduğu vurgulandı.
VEFAT EDEN KİŞİNİN AYLIĞINI ALANLAR PARAYI GERİ ÖDEYECEK
SGK, Sayıştay'ın bu tespitine ilişkin yaptığı savunmada, raporun hazırlanma aşamasında söz konusu aylıklardan bazılarının kesildiğini, bazılarının ise rapora istinaden aylık kesme ve borç kaydı işlemlerinin devam ettiğini bildirdi. Rapora göre, vefat eden kişiler adına yatırılan paralar, bu paraları çeken kişilerden tahsil edilecek. Eğer parayı çeken kişi SGK'dan gelir veya aylık almakta ise her ay aylığından yüzde 25 oranında kesinti yapılarak tahsilat işlemi gerçekleştirilecek. Parayı çeken hak sahipleri dışında başka bir kişiyse, amme alacakları kapsamında tahsilat yapılacak. SGK, haksız yere alınan paraları on yıl geriye doğru tahsil ediyor.
