Türkiye'de mevsim normallerinin üzerinde sıcaklıkların görülmesi nedeniyle Malatya ve Şanlıurfa'da yer yer çiçeklenen meyve ağaçları, ilkbahar geç donuna maruz kalma, meyvenin yeterince gelişememesi, erken olgunlaşma ve ürün kaybı gibi kaygılar yarattı.Malatya'da yüksekliğe göre bazı ilçelerde erken çiçek açan kayısı ağaçları, Şanlıurfa'da da yalancı bahara aldanan badem, kiraz ve erik ağaçları don endişesini de beraberinde getirdi. İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Bayram Murat Asma, AA muhabirine yaptığı açıklamada, şubat ayının ikinci haftasından itibaren etkili olmaya başlayan çöl sıcaklarının Malatya'da da yaşandığını belirtti.
Malatya'da kayısı ağaçlarının tomurcukların mart ayının ilk haftasında başladığını kaydeden Asma, "Ancak şu anda kayısı ağaçları fenolojik safhalara yaklaşık olarak 10-15 gün erken girdi diyebiliriz. Benzer olaylar farklı yıllarda daha önceden meydana gelmişti. Şu anda Malatya'da rakımı 700 civarında olan alanlarda ilk çiçeklenmeler başladı ama Malatya'nın tüm kayısı üretim merkezlerini düşündüğünüz zaman henüz daha çiçeklenme safhası başladı denemez. Çünkü yüzde 1, yüzde 3'lük bir çiçeklenme söz konusu" diye konuştu.
Önceki yıl da kayısıda çiçeklenmenin bu dönemlerde başladığını anımsatan Asma, şöyle devam etti:
"Yine 2010 yılında da benzer olaylar meydana gelmişti. Fakat şunu söyleyebiliriz. Malatya'da uzun yıllar çiçeklenme ortalaması mart ayının üçüncü ve dördüncü haftasıdır. Bizim istediğimiz de budur. Mart ayının son haftası çiçek açtığı zaman birçok don riskini de atlatmış olmaktadır. Elbetteki sıcaklıkların anormal yükselmesi ağaçlarda bir takım anormalliklere yol açabilir. Mesela bunlardan bir tanesi şu anda yaşadığımız olay, ağaçların erken çiçeklenmesi. Erken çiçeklendiği zaman don riskinin artması söz konusu. Ağaçlar erken çiçek açtığı zaman, mutlaka dondan zarar görecek diyemeyiz. Bu önümüzdeki günlerdeki iklim durumuyla ilgilidir. Fakat genel olarak sıcaklıklar yüksek seyrettiği zaman ağaçların erken çiçek açması, meyvenin küçük kalması veya erken olgunlaşması gibi anormalliklere yol açabiliyor."
Asma, 20-21 Mart, 30-31 Mart, 3-5 Nisan tarihlerinde havaların soğuyabileceğine ve "ilkbahar geç donu" denen don olaylarının yaşanabileceğine dikkati çekerek, "Malatya'da kayısı ağaçları şu anda çok münferit alanlarda, çok cüzi miktarda çiçeklenmiştir. Meteorolojik tahminlere göre, mart ayının ikinci haftası veya ikinci yarısı, 10 Mart'tan sonra rakımı 700, 800, 900 olan alanlarda çiçeklenme başlayacak. Şu anda elde ettiğimiz verilere göre, Kale ilçesi, Baskil'in bazı köyleri ve Doğanyol'daki bazı bahçelerde kayısı ağaçlarının çiçek açtığını duyuyoruz ama bu Malatya'nın tümünün çiçek açtığı anlamına gelmemektedir" değerlendirmesinde bulundu.
- Şanlıurfa'da da bazı meyve ağaçları çiçeklendi
Şanlıurfa'da da şubat ayında etkili olan sıcak havanın ardından badem, erik, kiraz gibi bazı meyve ağaçları çiçeklendi. Harran Üniversitesi (HRÜ) Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, aralık ayı sonunda 2 hafta süren aşırı soğuk havanın ülkede birçok bitkiye zarar verdiğini belirtti.
Şubat ayında ülke genelinde seyreden sıcaklıkların özellikle Akdeniz Bölgesinde yalancı bahara neden olduğunu anımsatan Çullu, söz konusu durumun gelecek aylar için risk oluşturduğunu ifade etti.
Çullu, GAP bölgesinde yetiştirilen fıstık ve zeytin gibi ürünlerde sıkıntı bulunmadığını aktararak, şunları kaydetti:
"Sıcak hava özellikle badem, kiraz ve erik gibi meyvelerin erken çiçek açmasına neden oldu. Özellikle Akdeniz ikliminin etkili olduğu kuşakta sıcaklığın 30 derecelere kadar ulaşması diğer bir çok ağaç gözünün uyanmasına neden oldu. Bugünlerde kısa bir süre yağan kar ve az miktardaki yağıştan sonra havanın yeniden ısınması meyve ağaçlarının çiçeklenmesini devam ettirecektir. Erken ve geç donlar farklı meyveleri etkilemektedir. Ortalama istatistikler mart ayında kar yağışı ve don olayının olabileceğini göstermiştir. GAP alanının ana ürünü bademler çiçek açtığı için don riskiyle karşı karşıya iken, fıstık ve zeytin ağaçlarında aynı tehlike bulunmamaktadır. Çiçek açan bu ağaçların bir kısmı sadece mart ayı değil, nisan ayı ortalarına kadar don riski altındadır."
Çiftçileri tedbirli olmaları konusunda uyaran Prof. Dr. Çullu, doğal dengenin bozulması nedeniyle don zararı, soğuk hava, kuraklık ve yağışlardaki dengenin bozulmasının, sadece günümüzde değil çiftçilerin gelecekteki yıllarda da korkulu rüyası olacağını sözlerine ekledi.
- Badem çiftçisi endişeli bekleyişte
Çiftçilerden Halef Olgun da yaklaşık 200 badem ağacının bulunduğunu ve bunların tamamının çiçek açtığını belirterek, "İnşallah bundan sonra don yaşanmazsa verimli bir sezon geçireceğimizi düşünüyorum. Aksi taktirde zor bir dönem bizi bekliyor" dedi.
Suna Rastgeldi ise ağaçların normalden önce çiçek açmasının risk oluşturduğunu dile getirerek, "Normalde badem ağaçları 15 Mart'tan sonra çiçek açar, ancak bu yıl şubatta havalar ısınınca ağaçlarımız çiçek açtı. Şimdi olası bir don ya da şiddetli rüzgarda bu ürünler meyve vermeden kurur. Umarım böyle bir sıkıntı yaşanmaz" diye konuştu.
Fıstık üreticisi Hasan Yılmaz ise ağaçların şimdilik çiçek açmadığını bundan dolayı don korkusu yaşamadıklarını kaydetti.
