Güney Amerika başta olmak üzere Dünyanın pek çok yerinde rastlanmaya başlayan ve özellikle Güney Amerika'da giderek yayılmaya başlayan Zika virüsü nedir, nasıl bulaşır seyahat edenler nasıl davranmalı, tedavi yolları nelerdir?
Zika virüsü sivrisinek sokması ile bulaşan bu virüstür, Zika virüsü gebelik için tehlike oluşturarak henüz doğmamış bebeklerin beyinlerinde küçülme ve hasara, hatta ölüme neden oluyor.
Türkiye için henüz alarm verilmedi. Ancak seyahat uyarılarının artması ve Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasının ardından, virüs üzerine tartışmalar başladı.
Dünya'nın yeni belası Zika virüsü nedir ve Nasıl yayılır?
Yeni doğan bebeklerde görülen Mikrosefali (küçük kafa) olarak da tanımlanan bu hastalık, “Aedes aegypti” cinsi sivrisineklerin hamile kadınlara bulaştırdığı Zika virüsü ile yayılıyor.
Mikrosefali ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük.
The New York Times’ın haberine göre, ilk olarak Uganda’da 1947’de Zika Ormanları’nda ortaya çıkan virüsün Afrika ve Asya’da da görüldüğü biliniyor. Ancak, geniş coğrafyalara yayılması, Batı yarıkürede Mayıs ayında yayılarak, Brezilya’da virüsün “patlamasıyla” gerçekleşti.
Bebeklerin yaşam süresini kısaltan virüs, beyin fonksiyonlarında da bozukluklara ve beynin yetersiz gelişime neden oluyor. Bebek ölümlerine de sebep olan virüsün, salgın kaynaklı ölüm oranlarını arttırmasından endişe ediliyor. CNN’e göre, Brezilya’da şu ana kadar 51 bebek virüs nedeniyle öldü.
Zika virüsünün belirtileri neler?
Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Zika virüsü “ateş, baş Ağrısı, gözlerde kızarma, kusma, döküntü, kas ve eklem ağrısı” gibi belirtiler gösteriyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), Zika’ya ilişkin açıklamasında virüsün bulaştığı kişilerde semptomların yaklaşık bir hafta içinde ortaya çıktığını ve kanda birkaç gün duran virüsün bazı kişilerde daha da uzun kaldığını ifade etti.
Zika virüsü tedavisi var mı? Nasıl önlenebilir?
Hastalık için özgün bir tedavi ya da önleyici aşılar, henüz geliştirilemedi. BBC muhabiri James Cook'un haberine göre, Zika virüsünü araştıran ABD’li bilim insanları, “virüse karşı aşının ancak 10 yıl sonra çıkabileceğini söyledi”. Brezilya’lı yetkililer ise, beş yıl içinde aşının geliştirilebileceği görüşünde.
Türkiye Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasında ise tedavi için dinlenme, sıvı alımının arttırılması, ateş düşürücü ve ağrı kesiciler kullanılması önerildi ve “Tüm virüs enfeksiyonlarında olduğu gibi antibiyotiklerin virüse herhangi bir etkisi yoktur” denildi.
Yetkililer tarafından, virüsle mücadelenin tek yolunun, sivrisineklerin ürediği durgun suları ilaçlamak ve kurutmaktan geçtiği vurgusu yapıldı.
Bakanlık, korunma için sivrisinek kovucular kullanmak ve uzun kollu kıyafetler giymek, sineklerden arındırılmış mekanları seçmek gibi önerilerde bulundu.
Zika virüsü nerede ortaya çıktı, hangi ülkelere sıçradı?
BBC’nin haberine göre, Brezilya’da Eylül ayından beri kafaları anormal küçüklükte doğan bebek sayısı, “dört bine yaklaştı”. Oysa bu sayı tüm dünyada “2014’de 150’den azdı”.
Dünya Sağlık Örgütü de, hastalığın Şili hariç tüm Güney Amerika ülkelerine yayıldığını açıkladı.
Geçtiğimiz günlerde Güney ve Orta Amerika'yı ziyaret eden Danimarkalı bir turistte Zika virüsüne rastlandı. Danimarka’da ortaya çıkan virüs, Avrupa ülkelerini de alarma geçirdi.
Bu arada, BBC’nin haberinde Stockholm’daki Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nden bir bilim insanının, Almanya ve İngiltere'de de Zika virüsü vakalarına rastlandığı ifadesine yer verildi.
İsveç'te de gebelik için yaş sınırını geçmiş bir kadının, yolculuğu sırasında virüsü kaptığı açıklanmıştı.
Hastalık şu ana kadar 21 ülkede kendisini gösterdi. Latin Amerika ve Karayipler'de birçok ülkede de etkili olan virüs, örneğin Kolombiya'da 13 bin 500 kişide görüldü.
Zika virüsü'nde Türkiye için risk var mı?
Türkiye için henüz kesin bir risk görülmediği ifade ediliyor. Bunun yanında, virüsün görüldüğü ülkelere seyahat edilmemesi uyarıları yapılıyor.
Türkiye Sağlık Bakanlığı da, 25 Ocak’ta yaptığı basın açıklamasında, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Tropikal Afrika, Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika’da hastalığın yayıldığını bildirdi. Bu bağlamda Bakanlık, özellikle gebe kadınlara bu bölgelere seyahat etmemesi çağrısında bulundu.
Brezilya, "rekor sürede" bir Zika aşısı geliştirilmesi için fon ayırdı ve bakanlık, aynı sivrisineğin bulaştırdığı “Dang Humması” ve “Chikungunya” virüslerini de hızlı bir şekilde teşhis edebilmek için araştırmaları hızlandırdı.
ABD Başkanı Barack Obama, salgın tehdidi karşısında acil eyleme geçilmesi uyarısında bulundu ve olası tedavi ve önlemlere yönelik araştırmaların genişletilmesi için çağrı yaptı.
Ayrıca ABD’li yetkililer, hamile kadınların Brezilya, El Salvador, Fransız Guyanası, Guatemalai Kolombiya gibi 10’dan fazla ülkeye seyahat etmekten kaçınması için uyarı yayınladı.
El Salvador Sağlık Politikası Bakan Yardımcısı Eduardo Espinoza da, kadınlara iki sene çocuk yapmaktan kaçınmaları ve aile planlamasına eğilmeleri çağrısında bulundu.
Bu arada uluslararası havayolu şirketleri, Güney Amerika ülkelerine seyahat etmekten vazgeçen müşterilerin biletlerini ücretsiz olarak iptal edebileceklerini duyurdu.
Flavivirus grubundan bir RNA Virüsü olan Zika virüsünün neden olduğu ve insanlara sivrisinek ısırması ile bulaşan bir hastalıktır. İlk olarak Uganda’da 1947’de Zika Ormanı’nda bir Rhesus maymununda keşfedilmiştir. İnsanlarda ilk olarak 1954’de Nijerya’da bulunmuştur. Belirtileri ateş, başağrısı, kızarık gözler, döküntü, kas ağrıları ve eklem ağrıları olabilir. Genellikle hafif geçen bir hastalıktır, 4-7 gün sürer.
Zika virüsü Bulaşma Yolu Nedir?
Zika virüsünün ana bulaş yolu infekte Aedes türü sivrisineklerin insanları ısırmasıyla olur. Bunlar Dengue ve Chikungunya Hastalıklarını da bulaştıran sivrisineklerle aynı türdür. Aedes türü sivrisinekler, gündüz ısırmayı tercih ederler. Tipik olarak yumurtalarını; hayvan besleme kapları, çiçek vazoları, kaseler, kovalar gibi durgun suların yanına ve içine bırakırlar. Sivrisinekler, Zika hastalığını geçirmekte olan bir kişiyi ısırarak infekte olurlar, daha sonra bu infekte sinekler, diğer sağlam kişileri ısırarak onları da infekte ederler.Nadiren Zika ile enfekte bir anneden doğum esnasında (perinatal) bebeğe bulaşma da olabilir. Şimdiye kadar emzirmeyle geçiş bildirilmemiştir.Teorik olarak, şimdiye dek henüz rapor edilmese de, kan transfüzyonu yoluyla geçiş mümkündür.Cinsel temasla geçiş de çok nadir de olsa mevcuttur. İnkübasyon periyodu 3-12 gün arasıdır.
Zika virüsü belirtileri nelerdir?
İnfekte kişilerden ancak 4’te 1’i semptomatiktir. En sık görülen belirtiler; aniden başlayan ateş, döküntü, eklem ağrıları, gözlerde kızarıklıktır. Eklemlerde, özellikle el ve ayaklardaki küçük eklemlerde şişmeler olabilir. Diğer belirtiler: kas ağrısı, baş ağrısı, gözlerin arkasında ağrı ve kusma olabilir. Klinik genellikle hafif geçer, belirtiler birkaç günden bir haftaya dek sürebilir, hastaneye yatış çoğunlukla gerekmez. Ölüm çok nadirdir, Guillain-Barre Sendromu da çok nadiren gelişebilir.
Zika virüsü Tanı ve Tedavisi Nasıldır?
Tipik klinik belirtiler yüzünden ayırıcı tanısı geniş: Dengue, Chikungunya, Malarya, Rickettsia, Kızamık, Kızamıkçık gibi hastalıklarla karışabilir. Hastanın kliniği ve kan testleriyle tanı konur. Spesifik tedavisi yoktur. İstirahat, sıvı alımının arttırılması, ateş düşürücü ve ağrı kesiciler önerilir.
Zika virüsü Yolcular için Risk faktörü mü?
Tropikal Afrika, Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika’da görülmektedir.
Zika virüsü'nden Korunma Yolları
Önleyici bir aşı ya da ilaç bulunmamaktadır. Sivrisinek ısırıklarından korunmak esastır. Bunun için:Klimalı ya da korunmuş mekanlarda kalmaya özen gösterin. Açıkta kalan cildinize sivrisinek kovucularından kullanın. Kapalı giysiler giyin (uzun kollu gömlek ve uzun pantolon gibi). Permetrin ile muamele edilmiş giysiler giyin. Dış mekanlardaki içi su dolu kapları boşaltın. Yerel vektör kontrol programlarını destekleyin.
Zika virüsü'nde Seyahat Dönüşü Öneriler
Siz veya ailenizden birinin Zika Virüsü Hastalığı geçirdiğinizi düşünüyorsanız acilen doktorunuza başvurun. Seyahatiniz ve gittiğiniz ülkeler hakkında hekiminizi mutlaka bilgilendirin. Zika Virüsü Hastalığı teşhisi konmuşsa, virüsün daha da yayılmasını engellemek için, infeksiyonun ilk haftasında sivrisinek ısırıklarından kendinizi koruyun.
